Κατ’ αρχήν, τι ακριβώς είναι οι πυρετικοί σπασμοί;; Πώς μπορώ να είμαι σίγουρος/σίγουρη αν είναι ή όχι αληθινοί πυρετικοί σπασμοί;
Ο «πυρετικός σπασμός» είναι μια ακούσια κίνηση των μυών (δηλαδή η κίνηση γίνεται παρά τη θέληση του παιδιού) που προκαλείται από άνοδο της θερμοκρασίας του σώματος.
Η κίνηση αυτή είναι συνήθως ρυθμική, την βλέπουμε συχνά στα χέρια ή/και στα πόδια και, αν κρατάμε εμείς οι γονείς π.χ. το χέρι γερά, δεν σταματάει η κίνηση. Το παιδί μας έχει χάσει για λίγα λεπτά τις αισθήσεις του – δηλαδή δεν αντιδρά στη φωνή μας ή σε άλλα ερεθίσματα, δεν μας κοιτάει σωστά, δεν μας μιλάει, δεν επικοινωνεί μαζί μας.
Συχνά συγχέουν οι γονείς το τρέμουλο στην άνοδο του πυρετού με έναν πυρετικό σπασμό. Αν όμως το παιδί μας κοιτάει στα μάτια, απλώνει τα χέρια να το αγκαλιάσουμε, πίνει κλπ, μπορεί μεν να αισθάνεται άρρωστο και να υποφέρει, αλλά έχει κανονικά τις αισθήσεις του και ΔΕΝ κάνει εκείνη την ώρα πυρετικό σπασμό.
Είναι το ίδιο με την επιληψία;
Όχι. Ένας πυρετικός σπασμός μπορεί να μοιάζει στην όψη πολύ με μια επιληπτική κρίση, γιατί και στις δύο περιπτώσεις το παιδί χάνει τις αισθήσεις του και οι μύες του κινούνται παρά τη θέλησή του.
Αλλά: η επιληπτική κρίση είναι ένα επεισόδιο που οφείλεται σε νευρολογικό πρόβλημα του παιδιού – ο εγκέφαλος δίνει στους μύες παθολογικά ερεθίσματα – και δεν εξαρτώνται από την παρουσία πυρετού.
Στην παιδική ηλικία το νευρικό σύστημα ακόμα αναπτύσσεται, και δεν είναι τόσο «σταθερό» στις απότομες αλλαγές στην θερμοκρασία αλλά και σε άλλους παράγοντες, όπως ορισμένες ιώσεις.
Οι σπασμοί είναι ένα συχνό φαινόμενο στην παιδική ηλικία, και ο πιο συχνός και πιο καλοήθης τύπος σπασμών είναι οι πυρετικοί σπασμοί.
Φανταστείτε πως περίπου 3-4% όλων των παιδιών κάνουν τουλάχιστον έναν πυρετικό σπασμό σε ηλικία μεταξύ 6 μηνών – 6 ετών περίπου. Δηλαδή αν έχει 25 παιδιά μια σχολική τάξη, συνήθως ένα από αυτά τα παιδιά θα έχει ιστορικό πυρετικών σπασμών.
Έχει σημασία αν το παιδί μου κάνει πάνω από 40 °C;
ΟΧΙ. ΟΧΙ. ΟΧΙ. Αν τίποτα άλλο δεν μάθετε από αυτό το άρθρο, εμπεδώστε πως το ύψος της θερμοκρασίας δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με την εμφάνιση πυρετικών σπασμών.
Πυρετικούς σπασμούς εμφανίζουν τα παιδιά που έχουν προδιάθεση σε αυτούς, και συχνά τους παρατηρούμε όταν ανεβαίνει ξαφνικά η θερμοκρασία του σώματος στην πρώτη φάση μιας ίωσης. Έχει δηλαδή μεγαλύτερη σημασία το πόσο γρήγορα ανεβαίνει η θερμοκρασία (δηλαδή το dT, για αυτούς που ήταν σπασίκλες στο μάθημα της Φυσικής) από το ύψος του πυρετού αυτό καθεαυτό.
Πολύ συχνά οι γονείς μόλις εκείνη τη στιγμή συνειδητοποιούν πως το παιδί τους έχει πυρετό. Αυτό δεν συμβαίνει γιατί είναι άσχετοι ή αδιάφοροι, αλλά απλά, γιατί δεν είχε εκδηλωθεί ακόμα καλά-καλά ο πυρετός και είναι η πρώτη ένδειξη της ίωσης.
Ο άντρας μου έκανε πυρετικούς σπασμούς όταν ήταν μικρός και τώρα κάθε φορά που αρρωσταίνει το παιδί είμαστε με το θερμόμετρο στο χέρι!
Πράγματι, η κληρονομική προδιάθεση (δηλαδή το αν είχε κάποιος στην οικογένεια πυρετικούς σπασμούς – γονέας, θείος, αδελφάκι) παίζει σημαντικό ρόλο.
Συνήθως αυτό ανησυχεί πάρα πολύ τους νέους γονείς – αλλά εγώ το αντιμετωπίζω ακριβώς αντίθετα, σκεφτείτε: ο άντρας σας ή η γυναίκα σας, αν και έκανε πυρετικούς σπασμούς όταν ήταν σε μικρή ηλικία, είναι σήμερα υγιής, μεγάλωσε, μορφώθηκε, έκανε οικογένεια, οπότε έχετε ζωντανή απόδειξη στο σπίτι σας πως στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, δεν θα υπάρξει αρνητικός αντίκτυπος για το παιδί σας αν και εκείνο εμφανίσει πυρετικούς σπασμούς!
Επαναλαμβάνω, έτσι, για να σας κάνω …πλύση εγκεφάλου: Ξέρουμε ένα σωρό γονείς που μας αναφέρουν πως όταν ήταν παιδιά, έκαναν πυρετικούς σπασμούς. Είναι ηλίου φαεινότερον πως αυτοί οι νέοι άνθρωποι δεν έχουν σήμερα προβλήματα (οι γονείς τους συχνά έχουν ψυχολογικό τραύμα λόγω αυτής της κατάστασης και της τότε δυστυχώς λανθασμένης αντιμετώπισης). Μεγάλωσαν, έχουν πλέον επάγγελμα και οικογένεια, και οι πυρετικοί σπασμοί δεν τους άφησαν κάποιο κατάλοιπο.
Το παιδί σας έχει μέχρι και 40-50% πιθανότητες να κάνει πυρετικούς σπασμούς αν τους εμφάνιζε ο ένας από εσάς, οπότε συστήνω να το δείτε ήρεμα και ρεαλιστικά και να ξέρετε πως και εκείνο μπορεί μεν να σας ταλαιπωρήσει λίγο αλλά αργότερα θα είναι υγιέστατο, δυνατό, επιτυχημένο και ευτυχισμένο, τα ΠΑΝΤΑ μπορεί να κάνει!!
Δεν λέω να… χαίρεστε – κανείς δεν χαίρεται, αλλά οι πυρετικοί σπασμοί είναι μια μάλλον απαίσια εμπειρία ΚΥΡΙΩΣ για τους γονείς. Το παιδί μας είναι… checked out στο έβδομο σύννεφο εκείνη την ώρα και δεν παίρνει χαμπάρι λόγω του βραχυκυκλώματος, ούτε θυμάται τίποτα αργότερα. Το μόνο…. κατάλοιπο που θα του μείνει είναι το ψυχολογικό πατατράκ αν μας βλέπει εμάς συνέχεια τρομοκρατημένους να κοιτάμε το θερμόμετρο και μετά εκείνο.
Δηλαδή ΔΕΝ είναι επικίνδυνοι οι πυρετικοί σπασμοί;
Όχι. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, οι πυρετικοί σπασμοί είναι καλοήθεις, δηλαδή τα παιδιά μας δεν κινδυνεύουν λόγω ενός πυρετικού σπασμού, εκτός αν είναι ιδιαίτερα μεγάλης διάρκειας (>15 λεπτά, που σας εγγυώμαι είναι μια ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ!!!). Τα παιδιά με απλούς πυρετικούς σπασμούς στο ιστορικό τους επίσης ΔΕΝ έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν αργότερα μια επιληψία.
Τι είναι οι απλοί πυρετικοί σπασμοί;
Απλός πυρετικός σπασμός είναι ο σπασμός που είναι γενικευμένος (δηλαδή συμμετέχουν και οι δύο πλευρές του σώματος, έχει διάρκεια μικρότερη από 15 λεπτά και δεν εμφανίζεται περισσότερο από μια φορά σε 24 ώρες.
Υπάρχουν όμως και οι «σύνθετοι πυρετικοί σπασμοί»…
που είναι σαφώς πιο σπάνιοι αλλά όχι ανήκουστοι. Εδώ συμμετέχει μόνο η μια πλευρά του σώματος ή π.χ. μόνο ένα χέρι ή ένα πόδι, η διάρκειά τους υπερβαίνει τα 15 λεπτά ή υπάρχει επανάληψη εντός 24 ωρών. Σε περιπτώσεις σύνθετων πυρετικών σπασμών είναι λίγο αυξημένη η πιθανότητα να εμφανίσει αργότερα επιληπτικά επεισόδια το παιδί μας.
Τι πρέπει να κάνω, αν εμφανίσει το παιδί μου πυρετικό σπασμό;
Συστήνω
(και κυριότερο:) ΨΥΧΡΑΙΜΙΑ. Δεν βοηθά καθόλου και κανέναν να τρέχουμε σαν μουρλοί και να χτυπιόμαστε λες και ήρθε η συντέλεια του κόσμου. Δεν ήρθε.
Φροντίζουμε πρωτίστως να είναι το παιδί μας σε ασφαλή θέση, δηλαδή να μην κινδυνεύει π.χ. Να πέσει από μια καρέκλα και να τραυματιστεί. Το πιο απλό είναι: στο πάτωμα, ξαπλωμένο στο πλάι. ΜΗΝ βάζετε προς Θεού τα δάκτυλά σας ή οποιοδήποτε αντικείμενο στο στόμα του παιδιού με σκοπό να μην δαγκώσει ή καταπιεί τη γλώσσα του ή ότι άλλο ίσως έχετε ακούσει – δεν υπάρχει κίνδυνος να συμβεί κάτι επικίνδυνο με τη γλώσσα του.
Παίρνουμε στο χέρι αμέσως ένα ρολόι ή ένα κινητό, για να ξέρουμε τι ώρα άρχισε – και πιστέψτε με, ο κάθε γονέας χάνει κάθε αίσθηση του χρόνου όταν το παιδί του κάνει έναν πυρετικό σπασμό.
Στο πρώτο επεισόδιο πάντα πηγαίνουμε στο νοσοκομείο, κυρίως για να εκτιμηθεί η κατάσταση και να αποφασιστεί αν ήταν πράγματι πυρετικός σπασμός. Δεν θα υπάρξει «θεραπεία» για τον σπασμό, το κύριο ζητούμενο είναι να διαγνωστεί η αιτία του πυρετού.
Και τί κάνουμε δηλαδή, τίποτα;
Συχνά δίνεται ακόμα η οδηγία να δίνονται αντιπυρετικά πολύ πολύ νωρίς, ώστε να εμποδιστεί η άνοδος του πυρετού. Αυτό ΔΕΝ έχει αποδειχθεί σαν αποτελεσματικό στην πρόληψη των πυρετικών σπασμών – με άλλα λόγια, το παιδί που έχει την προδιάθεση να τους εμφανίσει, θα τους εμφανίσει όσα αντιπυρετικά και να του δώσετε.
Είχα γνωρίσει μια μαμά από την Πορτογαλία που είχε (χωρίς υπερβολή) αντιπυρετικά τριών (!) διαφορετικών κλάσεων στο σπίτι και τα έδινε ξανά και ξανά χωρίς το αποτέλεσμα που ήθελε – το παιδί της εμφάνιζε τακτικά απλούς πυρετικούς σπασμούς αλλά ήταν, κατά τ’ άλλα, μια χαρά. Θεωρώ, ακόμα και μετά από τόσα χρόνια, πως το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν ήταν οι πυρετικοί σπασμοί αλλά δυστυχώς ο τρόμος που κυβερνούσε τη μαμά.
Εμείς στο ιατρείο εξηγούμε πως η προληπτική χορήγηση αντιπυρετικών ΔΕΝ μειώνει την εμφάνιση πυρετικών σπασμών. ΔΕΝ «φταίτε» εσείς οι γονείς και δεν μπορείτε να το κοντρολλάρετε. Επίσης ΔΕΝ έφταιγαν οι δικοί σας γονείς, αν κάνατε εσείς πυρετικούς σπασμούς σε μικρή ηλικία.
Αν χορηγείτε αντιπυρετικά, χορηγήστε τα για το σωστό λόγο: αν υποφέρει το παιδί σας, θα το βοηθήσουν να πονάει λιγότερο, να αισθανθεί καλύτερα, να κοιμηθεί πιο ήρεμα και να πάρει καλύτερα τα υγρά ώστε να μην αφυδατωθεί.
Πώς και πότε πρέπει να σταματήσουμε έναν πυρετικό σπασμό;
Συνήθως σας δίνεται μετά τον πρώτο πυρετικό σπασμό ένα φάρμακο έκτακτης ανάγκης – αυτό είναι είτε σε μορφή μίνι-κλύσματος που χορηγείται από τον ποπό (Stesolid), μερικές φορές σαν υπογλώσσιο (Epistatus).
Τα φάρμακα αυτά είναι υπνωτικά, και διακόπτουν αποτελεσματικά τους πυρετικούς σπασμούς σχεδόν πάντα. Προβληματικό είναι όμως, πως το παιδί μας μετά θα είναι αρκετές ώρες υπό την επήρεια του υπνωτικού φαρμάκου (κοινώς: γκα-γκά…) και σαφώς πιο δύσκολο να αξιολογήσουμε την κατάστασή του.
Γενικά δεν συστήνουμε να δίνετε το υπνωτικό φάρμακο πριν περάσουν 5 λεπτά από την αρχή του πυρετικού σπασμού. Για αυτό και ΠΡΕΠΕΙ να κοιτάτε από την αρχή την ώρα, αλλιώς θα είναι αδύνατον να αντιληφθείτε σωστά πόσος χρόνος πέρασε! Οι περισσότεροι σπασμοί σταματούν μόνοι τους πριν το πέρας των 5 λεπτών, και δεν χρειάζεται να χορηγήσετε το φάρμακο.
Υπάρχει κάτι φυσικό που μπορούμε να κάνουμε;;
Εξαιρετικά σημαντικό είναι σε κάθε πυρετό να φροντίζουμε τα παιδιά μας να είναι καλά ενυδατωμένα και ιδανικά, όχι κοντά στην υπογλυκαιμία – αυτό το πετυχαίνουμε με το να τους δίνουμε σε κάθε ασθένεια συστηματικά πολλά διαυγή υγρά (ροφήματα, σούπες, αραιωμένους φυσικούς χυμούς). Καλό είναι να τρώνε λίγο και πολύ ελαφριά (εκτός από τις σούπες και τους ζωμούς δίνουμε και ρύζι, λίγα λαχανικά, μικρές ποσότητες γιαούρτι και φρούτα).
Ομοιοπαθητική
Αν το παιδί σας κάνει τακτικά πυρετικούς σπασμούς, αξίζει να συμβουλευτείτε έναν καλό ομοιοπαθητικό στην περιοχή σας για να σας συνοδεύσει με κατάλληλα ομοιοπαθητικά σκευάσματα.
Αναφέρω εδώ τα συχνότερα σκευάσματα που χρησιμοποιούνται, και τονίζω ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ πως η χορήγηση ενός ομοιοπαθητικού σκευάσματος δεν αντικαθιστά την συμβατική προσέγγιση ή την εξέταση και συμβουλή του γιατρού σας.
Belladonna – Kύριο σκεύασμα. Σπασμοί σε ξαφνικό υψηλό πυρετό με κόκκινο ή σχεδόν μωβ πρόσωπο και κρύα άκρα. Οι κόρες των ματιών είναι διεσταλμένες, το παιδί ιδρώνει έντονα, τα μάτια γυαλίζουν. Συχνά ακολουθεί τον σπασμό βαθύς ύπνος ή/και εμετός.
Causticum – πυρετικός σπασμός την ώρα που κοιμάται, γελάει ή κλαίει πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά τον σπασμό, κοιμισμένο μπρούμυτα με τον ποπό στον αέρα. Συχνά παρατηρούνται ρινορραγίες, σιελόρροια, απώλεια ούρων κατά τη διάρκεια του σπασμού.
Chamomilla – πυρετικοί σπασμοί κυρίως σε περίοδο οδοντοφυΐας με άνοδο της θερμοκρασίας του σώματος. Συχνά παρατηρείται πως το ένα μάγουλο είναι σαφώς πιο κόκκινο από το άλλο, αλλά όχι πάντα. Το παιδί τεντώνεται έντονα προς τα πίσω και προς το πλάι και γυρίζει τα μάτια.
Cicuta – δίνεται σε ισχυρότατους σπασμούς, το παιδί γαντζώνεται στο πιο κοντινό άτομο. Οι σπασμοί ξεκινούν στο πρόσωπο και εξαπλώνονται προς τα κάτω στο υπόλοιπο σώμα. Παρατηρούνται συχνά λόξυγγας, πυρετός, φωνάζει δυνατά. Οι σπασμοί επιδεινώνονται ή επανέρχονται όταν το αγγίζουμε ή του μιλάμε δυνατά ή σε δυνατούς θορύβους.
Nux vomica – το παιδί έχει έντονες κρυάδες, θέλει να είναι σκεπασμένο. Σπασμοί στην άνοδο του πυρετού, σε γαστρεντερίτιδες, μετά από αντιπυρετικά ή αντιβιοτικά, μετά από βαθύ ύπνο. Εδώ παρατηρείται βελτίωση αν το αγκαλιάσουμε σφιχτά (αντίθετο του Cicuta). Η Nux vomica είναι ιδιαίτερα πολύτιμη σε περιπτώσεις επαναλαμβανόμενων πυρετικών σπασμών.
Stramonium – προηγείται συχνά το λεγόμενο fever delirium, δηλαδή το παιδί παραμιλάει πολύ στον πυρετό ή/και έχει παραισθήσεις. Ακολουθεί έντονος και ξαφνικός πυρετικός σπασμός που προκαλείται αν το παιδί τρομάξει, από θορύβους, άγγιγμα ή αντανάκλαση φωτός. Συχνά τη νύχτα μετά τις 3πμ. Το Stramonium δίνεται και σε περιπτώσεις που ο σπασμός είναι μόνο στη μια πλευρά του σώματος.
